Byudjet: Kelgusi davr uchun daromadlar va xarajatlarni rejalashtirish hujjati.

Byudjet - bu kelgusi davr uchun (odatda bir yil, chorak yoki oy) tashkilot yoki shaxsning kutilayotgan daromadlari va rejalashtirilgan xarajatlarini aks ettiruvchi moliyaviy rejadir. Byudjet mablag'larni samarali taqsimlash, xarajatlarni nazorat qilish va moliyaviy maqsadlarga erishish uchun muhim vosita hisoblanadi.

Byudjetning asosiy vazifalari:

Rejalashtirish: Byudjet kelgusi davr uchun daromadlar va xarajatlarni oldindan ko'rish va ularni muvofiqlashtirish imkonini beradi. Bu esa mablag'larni samarali taqsimlash va moliyaviy qiyinchiliklarning oldini olishga yordam beradi.
Nazorat qilish: Byudjet haqiqiy daromadlar va xarajatlarni rejalashtirilgan ko'rsatkichlar bilan solishtirish va tafovutlarni tahlil qilish imkonini beradi. Bu esa xarajatlarni nazorat qilish va kerak bo'lganda tuzatishlar kiritishga yordam beradi.
Muvofiqlashtirish: Byudjet tashkilotning turli bo'linmalari va loyihalari o'rtasida mablag'larni taqsimlash va ularning faoliyatini muvofiqlashtirishga yordam beradi.
Motivatsiya: Byudjet ходимларни maqsadlarga erishishga undaydi va ularning mehnat unumdorligini oshirishga yordam beradi.
Baholash: Byudjet asosida tashkilot yoki shaxsning moliyaviy faoliyati samaradorligini baholash va tahlil qilish mumkin.

Byudjet turlari:

Operatsion byudjet: Tashkilotning asosiy faoliyati bilan bog'liq daromadlar va xarajatlarni aks ettiradi.
Investitsiya byudjeti: Kapital qo'yilmalar va uzoq muddatli aktivlarni sotib olish bilan bog'liq xarajatlarni o'z ichiga oladi.
Moliyaviy byudjet: Tashkilotning moliyaviy faoliyati (kreditlar, qarzlar, dividendlar va boshqalar) bilan bog'liq daromadlar va xarajatlarni aks ettiradi.
Naqd pul oqimi byudjeti: Tashkilotning kelgusi davr uchun kutilayotgan pul tushumlari va to'lovlarini aks ettiradi va uning to'lov qobiliyatini baholash imkonini beradi.
Statik byudjet: Muayyan davr uchun tuziladi va o'zgarmaydi, hatto haqiqiy natijalar rejalashtirilganidan farq qilsa ham.
Moslashuvchan byudjet: Faoliyat hajmining o'zgarishiga qarab moslashtiriladigan byudjet.

Byudjetni tuzish jarayoni:

Maqsadlarni belgilash: Moliyaviy va boshqa maqsadlarni aniqlash.
Daromadlarni prognozlash: Kutilayotgan daromad manbalarini va ularning hajmini aniqlash.
Xarajatlarni rejalashtirish: Har bir xarajat turini batafsil rejalashtirish va ularning umumiy miqdorini aniqlash.
Byudjetni muvozanatlash: Daromadlar va xarajatlar o'rtasidagi muvozanatni ta'minlash.
Byudjetni tasdiqlash: Byudjetni tegishli organlar yoki shaxslar tomonidan tasdiqlash.
Byudjetni ijro etish: Byudjetga muvofiq daromadlarni olish va xarajatlarni amalga oshirish.
Byudjetni nazorat qilish va tahlil qilish: Haqiqiy natijalarni rejalashtirilgan ko'rsatkichlar bilan solishtirish, tafovutlarni tahlil qilish va kerak bo'lganda tuzatishlar kiritish.

Xulosa:

Byudjet - bu tashkilot yoki shaxsning moliyaviy faoliyatini rejalashtirish va nazorat qilishning muhim vositasidir. U moliyaviy maqsadlarga erishish, xarajatlarni optimallashtirish va moliyaviy barqarorlikni ta'minlashga yordam beradi.

Byudjet, kelgusi davr, daromadlar, xarajatlar, режалаштириш, ҳужжат, молиявий режа, маблағларни тақсимлаш, харажатларни назорат қилиш, молиявий мақсадлар, операцион byudjet, инвестиция byudjeti, молиявий byudjet, нақд пул оқими byudjeti, статик byudjet, мослашувчан byudjet, мақсадларни белгилаш, даромадларни прогнозлаш, харажатларни режалаштириш, byudjetni мувозанатлаш, тасдиқлаш, ижро этиш, назорат қилиш, таҳлил қилиш.