Бизнес юридик шакли: Якка тартибдаги тадбиркор, масъулияти чекланган жамият, акциядорлик жамияти ва бошқалар.

Бизнес юридик шакли - бу компаниянинг қонуний мақоми ва ташкилий тузилмасини белгиловчи ҳуқуқий шаклдир. У компаниянинг мулкчилик шакли, масъулияти, солиққа тортилиши, бошқарув тузилмаси ва бошқа жиҳатларини белгилаб беради. Ўзбекистонда бизнес yuridik shakllari quyidagilarni o'z ichiga oladi:

Якка тартибдаги тадбиркор (ЯТТ):

Мулкчилик: Битта жисмоний шахсга тегишли бўлган бизнес.
Масъулият: ЯТТ эгаси ўз мол-мулки билан чекланмаган масъулиятга эга, яъни компания қарзлари учун шахсий мол-мулки билан ҳам жавоб бериши мумкин.
Солиққа тортилиш: ЯТТ даромадлари жисмоний шахслар даромад солиғига тортилади.
Бошқарув: ЯТТ эгаси компанияни якка ўзи бошқаради.
Афзалликлари: Ташкил этиш осон ва арзон, солиққа тортилишда имтиёзлар мавжуд, қарорларни тез қабул қилиш имконияти.
Камчиликлари: Чекланмаган масъулият, молиялаштириш манбалари чекланган, бизнес кенгайиши қийин бўлиши мумкин.

Масъулияти чекланган жамият (МЧЖ):

Мулкчилик: Бир ёки бир нечта жисмоний ёки юридик шахсларга тегишли бўлган бизнес.
Масъулият: МЧЖ иштирокчилари ўзлари қўшган улушлар миқдорида масъулдирлар.
Солиққа тортилиш: МЧЖ фойда солиғи ва бошқа солиқларга тортилади.
Бошқарув: МЧЖ иштирокчилари умумий йиғилишда қарорлар қабул қиладилар, кундалик бошқарувни директор амалга оширади.
Афзалликлари: Чекланган масъулият, молиялаштириш манбалари кенгроқ, бизнес кенгайиши осонроқ.
Камчиликлари: Ташкил этиш ва бошқариш мураккаброқ, солиққа тортилиш юқорироқ.

Акциядорлик жамияти (АЖ):

Мулкчилик: Акциялар эгаларига тегишли бўлган бизнес.
Масъулият: Акциядорлар ўзларига тегишли акциялар қиймати доирасида масъулдирлар.
Солиққа тортилиш: АЖ фойда солиғи ва бошқа солиқларга тортилади.
Бошқарув: Акциядорлар умумий йиғилишда қарорлар қабул қиладилар, кундалик бошқарувни директорлар кенгаши ва бошқарув раиси амалга оширади.
Афзалликлари: Чекланган масъулият, капитални жалб қилиш осон, бизнес кенгайиши ва ривожланиши учун кенг имкониятлар.
Камчиликлари: Ташкил этиш ва бошқариш мураккаб ва қиммат, ахборот очиқлиги талаблари юқори.

Бошқа юридик шакллар:

Хусусий корхона: Якка тартибдаги тадбиркорликнинг бир тури бўлиб, фақат жисмоний шахслар томонидан ташкил этилади ва уларнинг шахсий мол-мулки билан чекланмаган масъулиятга эга.
Фермер хўжалиги: Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш, қайта ишлаш ва сотиш билан шуғулланувчи жисмоний ёки юридик шахсларнинг бирлашмаси.
Кооператив: Аъзоларининг иқтисодий манфаатларини ҳимоя қилиш ва уларнинг фаровонлигини ошириш мақсадида ташкил этилган юридик шахс.
Жамоат фонди: Нотижорат ташкилот бўлиб, хайрия, ижтимоий ёки бошқа нотижорат мақсадларда фаолият юритади.

Хулоса:

Бизнес юридик шаклини танлашда компаниянинг фаолият тури, молиявий имкониятлари, масъулиятни тақсимлаш ва солиққа тортилиш масалаларини ҳисобга олиш керак. Ҳар бир юридик шаклнинг ўз афзалликлари ва камчиликлари мавжуд бўлиб, уларни синчковлик билан ўрганиб чиқиш ва компаниянинг эҳтиёжларига энг мос келадиган шаклни танлаш лозим.